Vanessa Winship (1960) is een Britse fotografe die de wereld bekijkt met een zachte, aandachtige blik.
Haar foto's vertellen geen harde feiten, maar fluisteren verhalen die schuilgaan achter gezichten, landschappen en stille momenten. Ze zoekt naar sporen van het verleden in het heden, plekken en mensen die gevormd zijn door tijd, geschiedenis en verandering. Haar werk voelt als een gedicht: stil, teder, maar vol betekenis.
Haar liefde voor fotografie begon op jonge leeftijd, toen ze bij haar grootmoeder in oude dozen met familiefoto’s snuffelde. Eén beeld raakte haar bijzonder: een foto van haar oma als veertienjarig meisje. Het besef dat haar oma ooit een ander leven had geleid, wekte iets in haar. Het zaadje was geplant om voor een leven lang te zoeken naar verhalen die niet direct zichtbaar zijn, maar wel voelbaar blijven.
Winship woonde bijna tien jaar in de regio van de Balkan en de Caucasus, waarvan vier jaar in Turkije. Ze raakte gefascineerd door thema’s als grenzen en verbondenheid. Eén beeld bleef haar telkens bij en dat waren de schoolmeisjes in identieke blauwe jurkjes met kanten kragen en geborduurde teksten, overal hetzelfde, of ze nu in een stad of een afgelegen dorp was. Deze jurkjes symboliseerden de Turkse staat, maar de meisjes die ze droegen waren gewoon kinderen, spelend en groeiend in een hard, ruig landschap. In grensgebieden met Irak, Iran, Syrië en Armenië bleven de jurkjes onveranderd, terwijl het leven er zwaar en meedogenloos was. Ze wilde deze meisjes een stem geven. Ze maakte typologische portretten met een grootformaat camera, steeds op gelijke afstand en verhouding om ieder kind dezelfde aandacht te gunnen. De rustige landschappen, de herhaling in de foto's en de serieuze blikken van de meisjes laten zien hoe ze stil en voorzichtig balanceren op het punt van verandering.
Zwart-wit is haar favoriete palet. Het maakt de beelden meer tijdloos en hebben iets abstracts, iets universeels. Het lijkt alsof de foto's zelf geschiedenis uitdragen. Ze sluiten aan bij de traditie van documentairefotografie, waarin niet alleen gekeken wordt, maar ook geraakt door oorlogen, sociale veranderingen en menselijke kracht.
In Georgië vond Winship een plek waar verbeelding tastbaar leek. Zaden van fantasie werden verkocht in oude muziekmanuscripten, zonnebloempitten in eenvoudige enveloppen, uitgestald door oude vrouwen op straat. Overal lagen sporen van verhalen, weggewaaid door wind of regen. Haar eerste bezoek, kort na de Rozenrevolutie in 2003, was een persoonlijke ontdekking. Georgië bleek een land dat zichzelf graag zag, waar mensen schoonheid vierden met open hart. De dichte bossen en bergen leken haast door alchemisten gemaakt, net als de gezichten van de bewoners, uitgesproken, oud en herkenbaar. Ze leken op schilderijen uit kerken of herinneringsportretten vol diepe kleuren, gevormd door tijd en traditie. In 2008 keerde ze terug na een zomer van oorlog. Vrienden waren moe, maar levend. Een jaar later richtte ze haar lens op dansers, pelgrims, bruiloftsgasten en jonge judoka’s, mensen die symbool stonden voor de rijke, melancholieke ziel van dit land.
Winship gelooft dat fotografie draait om verbinding. Geen afstandelijke blik van een buitenstaander, maar een uitwisseling tussen kijker en degenen die gefotografeerd zijn. Ze reist samen met haar man, fotograaf George Georgiou, met wie ze sinds de jaren '80 de wereld verkent. Ze trokken onder meer naar Albanië, Kosovo en Turkije. In conflictgebieden voelde ze zich geroepen om te kijken én vast te leggen als een stille getuige. Haar foto's uit die tijd laten de sporen van strijd zien, in blikken, houdingen, en de stilte tussen mensen.
Acht keer bezocht Winship de kusten van de Zwarte Zee. Maandenlang fotografeerde ze uitsluitend in zwart-wit de zes kustlanden: Turkije, Roemenië, Bulgarije, Rusland, Oekraïne en Georgië. Ze slaagt er steeds weer in om beelden vol melancholie en rust vast te leggen. In dit project toont ze de zeer diverse kustlijnen die, bijna vergeten, door de Zwarte Zee verbonden zijn met haar grote en eeuwenoude geschiedenis.
In 2011 kreeg Winship als eerste vrouw de prestigieuze Henri Cartier-Bresson Award. Ze trok naar Amerika, op zoek naar nieuwe verhalen, maar keerde terug naar Engeland na het overlijden van haar vader. Die periode bracht haar tot verstilling. Haar foto’s uit de VS tonen eenvoudige dingen die symbool worden voor verlies, herinnering en het zoeken naar betekenis.
In 2011 kreeg Winship de prestigieuze Henri Cartier-Bresson prijs. Met die erkenning begon een bijzondere reis door de Verenigde Staten, van de zonnige vlaktes van Californië tot de stille heuvels van Virginia. In ‘She dances on Jackson’ zoekt Winship naar sporen van de ‘American Dream’, in beelden die zachtjes spreken. Haar foto’s, een mix van verstilde landschappen en indringende portretten, vormen een poëtische dialoog tussen mens en omgeving. Voor Winship is elke plek doordrenkt met betekenis door de mensen die ze ontmoet, de geluiden die ze hoort, de geuren die blijven hangen. Deze zintuiglijke ervaring maakt haar werk gelaagd en persoonlijk. In dit project laat Winship niet alleen haar zwart-witportretten zien, maar ook bijzondere beelden van het landschap. In het fotoboek She Dances on Jackson spreekt Winship expliciet over haar bewondering voor fotografen als Dorothea Lange, Walker Evans, en Robert Frank. Haar werk toont ook overeenkomsten met sociaal-documentaire fotografen binnen Magnum Photos, en dan met name Josef Koudelka.
Winships oeuvre kent drie hoofdstukken: haar reizen door de Balkan en de Zwarte Zee, de portretten van meisjes in Anatolië en haar werk in Amerika. In elk beeld, of het nu rauw of teder is, zit haar diepe verlangen om de wereld niet alleen te zien, maar écht te begrijpen.
Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op.
