Joel Sternfeld

In 1971 besloot de 27-jarige Joel Sternfeld zijn vertrouwde thuisstad New York achter zich te laten en op ontdekkingstocht te gaan door Amerika.

Kenmerkend kleurenschema

Sternfeld groeide op in een artistiek gezin en had altijd al een fascinatie voor kleur. Het baanbrekende boek Interaction of Colour (1963) van Josef Albers was een grote inspiratiebron voor hem. Net als Albers gebruikte Sternfeld kleur op een doordachte manier om zijn composities te structureren en emoties op te roepen. Hij geloofde sterk dat elke periode in de geschiedenis een kenmerkend kleurenschema had. Daarom koos hij voor zachte, genuanceerde tinten die volgens hem de sfeer van het Amerika van de late jaren zeventig en vroege jaren tachtig perfect vingen. Zijn kleurenpalet was expressief en melancholisch tegelijk.

Joel Sternfeld leerde zijn kleurengebruik in de jaren 70, toen hij de kleurentheorieën van Johannes Itten en Josef Albers bestudeerde. Beide waren verbonden aan het Bauhaus en onderzochten hoe kleuren elkaar beïnvloeden. Sternfeld raakte vooral geïnspireerd door Albers' boek Interaction of Color (1963), waarin werd uitgelegd hoe kleur waarneming en emotie kan sturen. Hij paste deze kennis toe in zijn fotografie en ontwikkelde een subtiele, uitgebalanceerde kleurenstijl. Zijn gebruik van niet-primaire, zachte en melancholische tinten hielp hem om sfeer en betekenis in zijn beelden te versterken. Dit onderscheidde hem van eerdere documentaire fotografen, die voornamelijk zwart-wit werkten.

Guggenheim beurs

In 1977 had hij zijn kleurgebruik verfijnd en geïntegreerd in zijn manier van vertellen. Een jaar later werd zijn werk bekroond met een Guggenheim beurs, waardoor hij zijn fotografie op een grotere schaal kon voortzetten. Met deze steun startte hij een bijna tien jaar durend project dat uiteindelijk zou uitmonden in het invloedrijke boek American Prospects. Dit werk werd een visueel document van de Verenigde Staten, waarin Sternfeld niet alleen de landschappen en architectuur, maar vooral de menselijke sporen en ingrepen vastlegde.

Hij reisde langs steden met namen zoals Sandusky, Ohio en Biloxi, Mississippi, waar hij gefascineerd raakte door de mensen en landschappen die samen een complex en gelaagd land vormden. Terwijl hij het land doorkruiste, zocht Sternfeld naar de balans tussen natuur en samenleving, in een tijd waarin Amerika steeds meer werd gevormd door technologie en uniformiteit. Hij probeerde te achterhalen welke harmonie er nog bestond in een land dat voortdurend veranderde.

American Prospects (1987) is een invloedrijk fotoproject waarin Joel Sternfeld de transformatie van Amerika in de late jaren ’70 en vroege jaren ’80 vastlegt. Met zijn 8×10 inch grootformaat camera reisde hij door het land en fotografeerde hij suburbane landschappen, snelwegen, kleine steden en afgelegen gebieden. Zijn beelden tonen een Amerika in verandering, waar modernisering en sociale verschuivingen zichtbaar worden in alledaagse scènes. Wat dit project bijzonder maakt, is Sternfelds subtiele narratieve aanpak, meesterlijke kleurgebruik en ironische contrasten. Een beroemd beeld toont een brandweerman die een pompoen koopt, terwijl achter hem een huis in brand staat, een typisch voorbeeld van zijn humor en kritische blik. Door documentaire fotografie te combineren met conceptuele kunst, voegt American Prospects een diepere laag toe aan de traditionele roadtrip-fotografie. Het project wordt gezien als een visuele reflectie op de American Dream, waarin schoonheid, verval, hoop en desillusie samenkomen. American Prospects werd voor het eerst tentoongesteld in het Museum of Modern Art in New York en werd vervolgens in 1987 in boekvorm uitgegeven. Sternfelds werk is een invloedrijk onderdeel van de kunstgeschiedenis geworden en heeft de manier waarop de wereld naar het Amerikaanse leven en de Amerikaanse cultuur kijkt, gevormd.

De mens en zijn omgeving

In zijn werk toont Sternfeld Amerika als een land van overweldigende schoonheid, maar ook als een plek die op een kruispunt lijkt te staan. Hij legde vast hoe de mens het landschap vormde, en hoe deze ingrepen, of het nu ging om landbouw, industrie of stedelijke uitbreiding, zichtbare sporen achterlieten. Zijn foto's waren zowel een bewondering als een waarschuwing: een visuele reflectie op de manier waarop de mens zijn omgeving beïnvloedt.

On This Site: Landscape in Memoriam (1996) onderzoekt Sternfeld locaties van tragische gebeurtenissen in Amerika. Hij fotografeert ogenschijnlijk gewone plekken, parkeerplaatsen, huizen en parken die een verborgen, beladen geschiedenis dragen. Wat dit project bijzonder maakt, is hoe Sternfeld plaats en herinnering verbindt. De beelden lijken neutraal, maar krijgen betekenis door begeleidende teksten over de tragedie die er plaatsvond. Sternfeld laat zien hoe geschiedenis zich verankert in landschappen en nodigt de kijker uit tot reflectie en herinnering.

Absurditeit van het alledaagse

Als fotograaf stond Sternfeld in een lange traditie van Amerikaanse documentairefotografie. Zijn werk bouwde voort op dat van Walker Evans in de jaren dertig en Robert Frank in de jaren vijftig, maar hij bracht iets nieuws: een speels, intelligent gebruik van kleur en een scherp oog voor de absurditeit van het alledaagse. Zijn foto’s zitten vol subtiele ironie, soms humoristisch, soms pijnlijk confronterend. Hij maakte gebruik van een 8x10 inch grootformaat camera, waarmee hij zijn scènes tot in de kleinste details vastlegde. Dit stelde hem in staat om beelden te creëren die rijk waren aan verhalen, waarbij de kijker werd uitgenodigd om die verhalen stukje bij beetje te ontrafelen.

Stranger Passing (2001) is een indrukwekkend fotoproject van Joel Sternfeld, waarin hij tussen 1987 en 2000 portretten maakt van onbekende Amerikanen in alledaagse omgevingen. Met zijn grootformaat camera legt hij mensen vast in zorgvuldig gecomponeerde beelden, waardoor elke foto zowel documentair als geënsceneerd aanvoelt. Zijn onderwerpen variëren van arbeiders en zakenlieden tot daklozen en de elite, een breed scala aan sociale klassen en persoonlijke verhalen. Wat dit project bijzonder maakt, is Sternfelds vermogen om identiteit en sociale dynamiek in één beeld te vangen. Hij vermijdt stereotypen en laat ruimte voor interpretatie. De portretten tonen Amerika als een divers en gelaagd land. Stranger Passing is invloedrijk omdat het documentaire en conceptuele fotografie combineert. (Een manier die Alec Soth twee jaar later toepast in zijn beroemde ‘Sleeping By The Missisppi’) Sternfeld onderzoekt hoe mensen zich presenteren en nodigt de kijker uit om verder te kijken dan uiterlijke schijn, en na te denken over context en maatschappelijke structuren.

Walking the High Line (2002) documenteert de verlaten verhoogde spoorlijn in Manhattan voordat deze werd omgevormd tot een openbaar park. Tussen 2000 en 2001 fotografeerde hij het overwoekerde landschap dat zich op deze vergeten plek had gevormd, een groene oase hoog boven de straten van New York. Wat dit project zo bijzonder maakt, is hoe Sternfeld de contrasten tussen natuur en stad vastlegt. De beelden tonen een verborgen wereld waar flora en fauna bloeien te midden van stedelijke structuren. Zijn subtiele kleurenpalet en doordachte composities versterken de dromerige, bijna surreële sfeer van deze verlaten ruimte. Het project hielp bij de bewustwording en uiteindelijk de transformatie van de High Line tot een inspirerend en invloedrijk stadspark. Sternfelds foto's maakten mensen bewust van de esthetische en ecologische waarde van dit terrein en speelden een sleutelrol in de inspanningen om het te behouden.

Sweet Earth: Experimental Utopias in America (2006) is een fascinerend fotoproject waarin Sternfeld alternatieve gemeenschappen in de Verenigde Staten documenteert. Hij fotografeert plekken waar mensen proberen los te breken van de conventionele samenleving en experimenteren met nieuwe vormen van samenleven, economie en ecologie. De beelden tonen communes, zelfvoorzienende nederzettingen en utopische projecten, van historische sociale experimenten tot hedendaagse initiatieven. Wat dit project zo bijzonder maakt, is hoe Sternfeld de idealen en realiteit van deze gemeenschappen vastlegt. Zijn foto's tonen zowel de hoop en inventiviteit van de bewoners als de uitdagingen en vergankelijkheid van hun utopieën. De combinatie van beeld en begeleidende teksten creëert een gelaagde vertelling over menselijke idealen en de zoektocht naar een betere wereld. Het project is kritisch en empathisch tegelijk en kijkt naar de Amerikaanse droom, en laat zien hoe mensen steeds opnieuw proberen alternatieve samenlevingen op te bouwen, ondanks de obstakels die ze tegenkomen.

Kritische blik op de Amerikaanse samenleving

Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op. Zorg dat je er op tijd bij bent, want ze raken vol.