August Sander

August Sander (Duitsland 1876–1964) is beroemd om zijn ‘People of the Twentieth Century.’ (Menschen des 20. Jahrhunderts) Deze levenslange onderneming wordt algemeen beschouwd als een van de meest monumentale collectieve portretten uit de geschiedenis van de fotografie. Sanders doel was om een uitgebreid fotodocument te realiseren van de dwarsdoorsnede van de Duitse samenleving zoals die zich tijdens zijn eigen leven aanwezig was. Van landarbeiders tot fabrieksarbeiders, de elites, de zwakken, de kinderen en de ouderen. 

Menschen des 20. Jahrhunderts

Typologische portretten

Ondanks de opkomst van de snellere en mobielere 35mm Leica-camera in de jaren ’20, bleef Sander toegewijd aan de zware grootformaat camera die glazen negatieven gebruikte en lange belichtingstijden vereiste. Voor hem woog het betere detail van de grote platen ruimschoots op tegen de voordelen van de kleinbeeld Leica. Sander rangschikte zijn modellen niet bij naam, maar bij beroep of type en fotografeerde hen altijd binnen hun vertrouwde omgeving. De systematiek en typologie van zijn portretten beïnvloedde o.a. Walker Evans, Diane Arbus en Bernd en Hilla Becher, en hun studenten.

Sander werd geboren in Herdorf, als zoon van een timmerman die in de mijnbouw werkte. Actief voor een lokale mijn, leerde Sander voor het eerst over fotografie door een fotograaf te assisteren die voor een mijnbouwbedrijf fotografeerde. Met financiële steun van zijn oom kocht hij fotografische apparatuur en richtte hij zijn eigen donkere kamer in. Hij bracht zijn militaire dienst (1897-’99) door als assistent van een fotograaf en zwierf de daaropvolgende jaren door Duitsland.

Karl Blossfeldt

In 1901 werd hij aangenomen in een fotostudio in Linz, Oostenrijk, waar hij even later partner werd en vervolgens eigenaar. Hij verliet Linz in 1909 en richtte een nieuwe studio op in Keulen. In 1911 begon Sander met de eerste serie portretten voor zijn werk ‘People of the 20th Century’. (Mijn vermoeden is dat hij in deze periode het werk van Karl Blossfeldt heeft leren kennen vanwege een enthousiaste interesse in botanica die Sander en zijn vrouw deelden.) 

Foto: August Sander-drie generaties 1912

De Nieuwe Zakelijkheid

Begin jaren twintig kwam hij in contact met de Kölner Progressive, een groep die een overlap had met de ‘Nieuwe Zakelijkheid’. De Nieuwe Zakelijkheid was een beweging die in de jaren tussen de twee wereldoorlogen groeide binnen Duitse artistieke kringen. Net als de Nieuwe Zakelijkheid verwierp Sander ook alle vormen van expressionisme en romantiek en werd geassocieerd met de opkomst van de stroming. Hij verzette zich tegen de traditionele stijl van studioportretten die probeerde de schilderkunst te imiteren. Hij bracht zijn portretfotografie naar de echte wereld waar hij de essentiële relatie tussen locatie en model probeerde over te brengen.

Foto: August Sander-piloot, 1920

Anlitz de Zeit

Sanders ‘Face of our Time’ (Anlitz de Zeit) werd gepubliceerd in 1929. Het boek bevat een selectie van 60 portretten uit zijn serie People of the 20th Century. Samen met Albert Renger-Patzsch' 'Die Welt ist schön' uit hetzelfde jaar en het werk van Karl Blossfeldt, wiens 'Urformen der Kunst' een jaar eerder was verschenen, maakte Sander deel uit van de ‘Nieuwe Zakelijkheid’ en de ontwikkeling van een nieuwe richting in de Duitse fotografie, die gebaseerd was op analyse en registratie.

Foto: August Sander-banketbakker, 1928

Een paar jaar later onder het naziregime werd zijn werk en privéleven sterk beperkt. Sanders boek ‘Face of our Time’ werd  ‘entartet’ en in 1936 in beslag genomen en de fotografische platen vernietigd. Hij verborg daarna ongeveer veertigduizend negatieven in de kelder van het familiehuis in Keulen. 

Foto: August Sander-secretaresse, 1931

Het huis werd echter verwoest tijdens een bombardement aan het einde van de oorlog. Toch slaagde hij erin om ongeveer 10.000 negatieven uit de ruïnes te redden voordat hij verhuisde naar het nabijgelegen Kuchhausen. Zijn zoon Erich, die lid was van de linkse Socialistische Arbeiderspartij (SAP), werd in 1934 gearresteerd en veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf, waar hij, kort voor het einde van zijn straf, in 1944 stierf. 

Edward Steichen

Sanders portretten was het onderwerp van een tentoonstelling in Keulen in 1951. De tentoonstelling werd bijgewoond door Edward Steichen en de ontmoeting van de twee mannen bleek het begin te zijn van Sanders opkomst tot internationale roem. Steichen, die destijds directeur was van de afdeling Fotografie van het MoMA in New York, selecteerde een deel van Sanders werk voor een aanstaande tentoonstelling in 1955. De tentoonstelling 'The Family of Man' in het MoMA - waar Sander schouder aan schouder stond met mensen als Robert Frank, Henri Cartier-Bresson, Shizuo Yaramoto en Dorothea Lange. In hetzelfde jaar kocht de stad Keulen Sanders portfolio project 'Cologne as it Once Was'. 

In 1960 werd Sander geëerd met het Kruis van Verdienste en de Prijs van de Duitse Fotografische Vereniging. Vier jaar later stierf hij in Keulen op 88-jarige leeftijd, terwijl zijn project People of the Twentieth Century nog steeds in uitvoering was. Zijn zoon Gunther zette het werk van zijn vader voort en in 1966 werd het complete People of the Twentieth Century gepubliceerd.  

Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op.