“I like to make people a little uncomfortable. It encourages them to examine who they are and why they think the way they do.” – Sally Mann De poëtische foto's van Sally Mann verkennen de meest fundamentele thema's van de menselijke conditie: familie, natuur, verlangen, de dood en het vertellen van verhalen. Haar oeuvre, dat meer dan vier decennia beslaat, is diep geworteld in het Amerikaanse Zuiden. Evenals het experimentele, meesterlijke en soms opzettelijk onvolmaakte printproces van Mann.
Haar beelden over kindertijd, seksualiteit en dood werden vaak als controversieel beschouwd. Mann maakte kennis met fotografie door haar vader, Robert Munger. Hij was een arts die haar als kind veel fotografeerde, in alle vrijheid en vaak naakt. In 1969 begon ze zelf met fotografie en bracht vervolgens 2 jaar door aan het Bennington College.
Hier studeerde ze bij de fotograaf Norman Sieff, die haar voorstelde aan Larry Mann - de man die niet lang daarna haar echtgenoot werd. Na een jaar in Europa te hebben doorgebracht, studeerde ze (1974) cum laude af. Een jaar later behaalde ze een master's degree in schrijven.
In 1983 begon Mann met het fotograferen van 12-jarige meisjes met haar oude 8×10-inch camera. Dit werk stond in haar boek uit 1988, At Twelve. At Twelve verwijst naar de gevangenschap tussen kindertijd en volwassenheid. Een situatie waarbij het verschil niet helemaal wordt begrepen, schrijft Ann Beattie in het voorwoord van het boek. "Deze meisjes bevinden nog steeds in een onschuldige wereld, waarin een pose slechts een pose is. Wat volwassenen van die pose maken, kan het probleem zijn."
De gevolgen van dit misverstand zijn vaak reëel: misbruik en/of ongewenste zwangerschap. De jonge vrouwen op Manns onverschrokken grootformaat foto's zijn echter geen slachtoffers. Ze beantwoorden de blik van de kijker met een verontrustende gelijkmoedigheid. Mann heeft een uniek talent om haar onderwerpen in de diepere lagen van hun persoonlijkheden te laten zien. Het komt over als fictie die een waargebeurd verhaal vertelt.
In Damaged Child (1984) verschijnt haar oudste dochter, Jessie, met een gezwollen oog en een uitdrukking die bruist van verwijten. Een blik die sommigen interpreteerden als behorend tot een slachtoffer van kindermishandeling. In werkelijkheid was Jessie gebeten door een mug. Een andere foto toont haar jongste dochter, Virginia, naakt slapend op een met urine besmeurde matras met haar benen uit elkaar.
Mann bevond zich voor het eerst in controverse nadat Immediate Family in het voorjaar van 1992 werd getoond in Houk Friedman, een galerie in New York. De foto's veroorzaakten opschudding omdat ze zich concentreerden op haar 3 kinderen, die vaak naakt in beeld werden gebracht. Het waren vooral de houdingen en situaties die sommige kijkers verontrustend vonden. Sommigen vroegen zich af of Mann haar kinderen had uitgebuit, terwijl anderen het op kinderpornografie vonden lijken.
Weer anderen prezen de collectie uitbundig als een eerlijke verkenning van de complexiteit van de kindertijd. Zelf zei ze er het volgende over: ”Toen ik werd ondergedompeld in het moederschap en mijn kinderen elke dag naakt zag rondrennen, vond ik er niets ongewoons of verontrustends aan. Nu, decennia later, begrijp ik het wel. Zonder onze boerderij en de bescherming van de kliffen en de rivier, zouden de foto's nooit zijn gemaakt. Daarom was het voor sommige kijkers zo moeilijk om het werk te begrijpen. Ze moesten de context kennen.” 
Candy Cigarette is even mooi als verontrustend. Het gemak en de vertrouwdheid waarmee Sally Mann’s dochter, Jessie, volwassen gedrag nabootst, is bijna schokkend. Haar gekruiste armen en uitdagende blik communiceren een rebels karakter. Haar ogen suggereren een vermoeidheid die haar leeftijd te boven gaat. Ze straalt de sensualiteit en wereldsheid uit van de vrouw die ze nog moet worden. Het beeldt een hele generatie uit, die te graag te snel volwassen wil worden.
In de inleiding van haar boek Immediate Family schreef Mann: "Veel van deze foto's zijn intiem (...) maar de meeste zijn van gewone dingen die elke moeder heeft gezien. Ik maak foto's als ze bebloed of ziek of naakt of boos zijn." Met deze geënsceneerde visuele verkenningen legde Mann enkele van de meer donkere beelden van de kindertijd vast en bracht een aantal tot nadenken stemmende kwesties aan de orde.
Eind jaren '90 richtte Mann haar aandacht op landschapsfotografie en haar werk bevatte foto's uit Georgia en Virginia. Ze begon ook de ontwikkeling van de spierdystrofie van haar man te fotograferen, een diagnose die in 1997 werd gesteld.
In New York exposeerde ze in 2003 Last Measure, een serie foto's van de slagvelden van de Amerikaanse Burgeroorlog.
De foto’s van Last Measure zijn gedrukt in wat in wezen een monotype proces is, waarbij zand is gebruikt om een duidelijk voelbaar oppervlak te creëren. Mann heeft de werken ongeglazuurd gelaten, zodat de unieke en onregelmatige aspecten van het oppervlak duidelijk zichtbaar blijven. Deze resulterende lichtpunten en oppervlaktewijzigingen geven een soort spectrale aanwezigheid in de foto's, die doet denken aan de geesten van degenen die in deze landschappen zijn gevallen en die, zo suggereert het werk van Mann, nog steeds het land bewonen waarvoor ze stierven.[/caption] Vier jaar later werd haar What Remains tentoongesteld in Washington. Het project was gericht op de dood en de ontbinding van het menselijk lichaam. "De dood is krachtig", zegt Mann. “Het kan misschien het beste worden benaderd als een springplank om het leven beter te waarderen. Daarom eindigt deze tentoonstelling/boek met foto's van levende mensen, foto's van mijn kinderen. Dit hele oeuvre is een proces van dankbaarheid.”
Als Sally Mann terugkijkt op haar levenswerk zegt ze er het volgende over: "Zo kortstondig als onze voetafdrukken in het zand langs de rivier waren, zo werden ook die momenten uit onze kindertijd vastgelegd op de foto’s. En zo zal ons eigen gezin ook zijn, evenals ons huwelijk, de kinderen die het hebben verrijkt en de liefde die ons door zoveel heeft heen geholpen. Dit zal allemaal weg zijn. Wat we hopen wat blijft, zijn de foto's, die ons korte verhaal vertellen." “I like to make people a little uncomfortable. It encourages them to examine who they are and why they think the way they do.” – Sally Mann
Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op. Zorg dat je er op tijd bij bent, want ze raken vol.
www.forumbeeldtaal.nl
