Alexey Brodovitch

Alexey Brodovitch (1898–1971) was veel meer dan een artdirector, hij was een visionair die beeld en ontwerp naar een nieuw niveau tilde. 

Spelenderwijs leren

Zijn carrière begon in het bruisende Parijs van de jaren twintig, waar hij als grafisch en theatraal ontwerper werkte voor onder meer Sergej Diaghilevs legendarische Ballet Russes. De energie, spontaniteit en creatieve durf die hij daar opdeed, zouden hem zijn leven lang blijven begeleiden. In 1930 vestigde Brodovitch zich in de Verenigde Staten, waar hij als docent aan het Philadelphia College of Art zijn revolutionaire ‘Design Laboratory’ opzette. Hier liet hij studenten spelenderwijs leren door te experimenteren met ‘fouten’ en onverwachte oplossingen. 

Het ‘Design Laboratory’ fungeerde als broedplaats voor toekomstige grote namen zoals Richard Avedon, Robert Frank, Irving Penn, Diane Arbus, Garry Winogrand en Tony Ray-Jones. Wat het zo bijzonder maakte, was Brodovitch’ vermogen om beeld, ritme en emotie samen te brengen tot één krachtig visueel verhaal. Zijn lesmethode stimuleerde een onderzoekende houding die belangrijk is voor ontwerpers en fotografen die durven vernieuwen. 

Artdirector van Harper’s Bazaar

Zijn grootste nalatenschap liet hij na als artdirector van Harper’s Bazaar (1934–1958). Daar brak hij radicaal met het traditionele tijdschrift ontwerp. Geen stijve studioportretten of voorspelbare lay-outs, maar beelden vol beweging, dynamiek en gevoel. Hij introduceerde technieken die nu nog de standaard zijn zoals grote witruimtes, bijgesneden foto’s, ongecentreerde composities en het typische gebruik van kleur.

Een goed voorbeeld van Brodovitch’ vernieuwende visie binnen Harper’s Bazaar is zijn samenwerking met fotograaf Martin Munkacsi in de jaren 1930. Waar modefotografie tot dan toe vooral bestond uit stijve studiobeelden, brak Brodovitch rigoureus met de conventies. Hij publiceerde een foto van een vrouw die lachend over het strand rent, haar jurk opgewaaid door de wind, licht, spontaan en vol leven. Deze publicatie was een revolutie. Door het gebruik van witruimte, een dynamische compositie en de speelse, plaatsing van tekst (nu niet te zien), ademde de pagina een frisse en moderne energie. Niet alleen het beeld, maar ook de vormgeving zélf leek te bewegen. Dit moment markeerde de geboorte van wat later bekend werd als de ‘Amerikaanse look’. ongedwongen en vol vaart. Voor Brodovitch was het geen toevallige ingeving, maar een bewuste stap richting een nieuwe, expressiviteit die nog steeds invloedrijk is.

Onder zijn vleugels groeiden talenten als Richard Avedon, Robert Frank en Irving Penn uit tot iconen. Hij gaf opdrachten aan avant-gardisten als Man Ray, Jean Cocteau en Chagall, en haalde het Europese modernisme naar het Amerikaanse publiek. Zijn fotografie boek Ballet (1945), met rauwe, contrastrijke beelden, was een voorloper van de latere snapshot esthetiek en toont zijn gevoel voor beweging in beeld.

In zijn fotoboek ‘Ballet’ (1945) toont Alexey Brodovitch een suggestieve foto waarin een danseres lijkt te zweven tegen een achtergrond van beweging en dramatisch licht. De foto is sterk in zijn imperfectie.. Brodovitch fotografeerde met een 35mm-camera met lange sluitertijden en het aanwezige licht. In de donkere kamer vergrootte hij doelbewust het effect door te manipuleren. Zijn aanpak paste niet in de fotografische conventies van die tijd, wat hem vernieuwend maakte. In het boek vloeien de beelden in elkaar over als frames in een filmstrook, wat de levendigheid en dynamiek van dans voelbaar maakt. Ballet werd door critici geprezen als een van de meest filmische fotoboeken ooit, een visuele choreografie van beweging, ritme en gevoel.

‘Portfolio Magazine’ (1949–1951) was het resultaat van een samenwerking tussen hoofdredacteur Frank Zachary en artdirector Alexey Brodovitch. Zachary bracht inhoud zoals vernieuwende schrijvers, kunstenaars en fotografen kregen in zijn redactionele selectie de ruimte om te verrassen. Brodovitch gaf die inhoud kracht met lay-outs waarin typografie, witruimte en beeldcompositie naadloos samenvloeiden. Zijn gevoel voor ritme en balans resulteerde in pagina’s die niet alleen informeerden, maar ook bewogen. Ze ademden elegantie, terwijl onverwachte beeldkeuzes en typografische accenten de lezer uitdaagden om anders te kijken. Hoewel Portfolio slechts drie edities kende, wordt het nog altijd beschouwd als een mijlpaal in redactioneel ontwerp. 

Amerikaanse look

Brodovitch haalde het model uit de studio en de mode naar de straat. Met fotografie als vorm van storytelling stuurde hij zijn fotografen erop uit om moderne vrouwen te vangen in hun dagelijks leven. Zijn stijl werd bepalend voor de zogenoemde 'Amerikaanse look' en beïnvloedde generaties fotografen.

Deze opvallende lay-out uit de augustuseditie van Harper's Bazaar (1958), toont drie modellen gefotografeerd door Richard Avedon. Het zwart-witbeeld aan de linkerkant contrasteert met de levendige paarse tint aan de rechterzijde, wat een dynamisch visueel effect creëert. De modellen, in een energieke houding lijken bijna van de pagina te springen, met de tekst "The Ultra Violets" die het trio aankondigt, alsof ze een moderne muziekgroep vormen. Brodovitch, vastbesloten om de saaie zwart-witportretten van de modefotografie te doorbreken, wilde beelden die pasten bij zijn visie van "de moderne, geëmancipeerde vrouw, een vrouw die werkte, reisde, danste, champagne dronk en leefde met zo'n vitaliteit dat ze van de pagina zou springen." Deze visie werd perfect gerealiseerd door Richard Avedon, die in de jaren '50 een revolutie teweegbracht in de modefotografie. Met foto’s als deze benadrukte Avedon de kracht van de nieuwe Amerikaanse vrouw, die uit de pagina sprong in een wereld van avontuur en zelfverzekerdheid.

Brodovitch geloofde in de esthetische dialoog tussen tekst en beeld, een spel van ritme en balans. Elke pagina moest leven, elke spread moest dansen. “Alle ontwerpers, fotografen, artdirectors, of ze het nu weten of niet, zijn leerlingen van Brodovitch,” zei Irving Penn ooit. En wie goed kijkt, begrijpt waarom.

Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op.