László Moholy-Nagy

László Moholy-Nagy (1895- 1946) is misschien wel een van de grootste invloeden op het naoorlogse kunstonderwijs in de Verenigde Staten. 

De in Hongarije geboren kunstenaar was vanaf het begin een modernist en hield van het experiment. Hij werd gevormd door het dadaïsme, suprematisme en het constructivisme. Toen Walter Gropius hem in 1923 uitnodigde om les te geven aan het Bauhaus in Dessau, gaf hij praktische, experimentele en technologische inzichten binnen zijn lesmateriaal. 

Het Bauhaus

Het Bauhaus werd bekend om de veelzijdigheid van zijn kunstenaars, en Moholy-Nagy was daarop geen uitzondering. Gedurende zijn carrière ontwikkelde hij zich op het gebied van fotografie, typografie, beeldhouwkunst, schilderkunst, grafische kunst en industrieel design. Een van zijn belangrijkste aandachtspunten was fotografie. Hij bedacht de term ‘de Nieuwe Visie’ (New Vision) vanwege zijn geloof dat fotografie een geheel nieuwe manier van kijken naar de buitenwereld kon creëren die het menselijk oog niet kon. 

Deze beroemde foto uit 1928-’29 is genomen vanaf de top van de Berlijnse radiotoren.We zien een complex samenspel van geometrische vormen, van driehoeken en cirkels en versterkt door het contrast van licht en schaduw. Het effect is bijna vergelijkbaar met de abstracte geometrische schilderijen die rond deze tijd werden gecreëerd. 

Internationale Revue i 10.

Moholy-Nagy was van 1927 tot 1929 fotografie redacteur van het Nederlandse avant-garde tijdschrift Internationale Revue i 10. Begin 1928 nam hij ontslag bij het Bauhaus en ging als freelancer aan de slag als veelgevraagd ontwerper in Berlijn. Hij ontwierp decors voor succesvolle en controversiële opera- en theaterproducties, ontwierp tentoonstellingen en boeken, bedacht reclamecampagnes, schreef artikelen en maakte films. Maar zijn grootste erfenis was de versie van het Bauhaus-onderwijs dat hij naar de Verenigde Staten bracht, waar hij het zeer invloedrijke Institute of Design in Chicago oprichtte.

Internationale Revue i 10 met een ontwerp opzet, en een artikel over de abstracties van Wassily Kandinsky.

Moholy-Nagy geloofde dat de mens zich compleet kon voelen als ze het potentieel van nieuwe technologieën zou benutten. Kunstenaars zouden moeten transformeren tot ontwerpers en door specialisatie en experimenten de middelen moeten vinden om in de behoeften van de mens te voorzien. 

Een auto racet in dit collagewerk uit 1923-24 over een gebogen weg die is opgebouwd uit het woord "pneumatik", een verwijzing naar een nieuw type luchtband. Door het gebruik van het perspectief ontstaat een dynamisch gevoel van beweging. Moholy-Nagy noemde dit ‘Typophotos, een combinatie van typografie en een fotocollage.

Experiment

Kunstenaars waren vroeger afhankelijk van hulpmiddelen zoals perspectieftekenen, maar met de komst van de camera moesten ze opnieuw leren zien. Ze moesten afstand doen van de klassieke scholing, maar dienden te experimenteren met visie, waardoor het menselijk vermogen nieuwe grenzen kon ontdekken. Moholy-Nagy's interesse in kwaliteiten van ruimte, tijd en licht bleef zijn hele carrière bestaan en oversteeg de verschillende media die hij gebruikte. Of hij nu schilderde of fotogrammen maakte of sculpturen van transparant plexiglas, hij was uiteindelijk geïnteresseerd in het bestuderen van hoe al deze basiselementen met elkaar samenwerken.

In 1922 begonnen Moholy-Nagy (Berlijn) en Man Ray (Parijs), zelfstandig fotogrammen te produceren. Ray, die deel uitmaakte van de Dada groep, gebruikte het photogram als een artistiek uitingsmiddel. Voor Moholy-Nagy waren fotogrammen een experimentele vorm voor het werken met licht. Deze fotogrammen tonen het omgekeerde silhouet van de hand van de Moholy-Nagy, doorsneden door een rechthoekig raster van witte lijnen. Moholy-Nagy was zijn hele carrière geobsedeerd door de levens- en vormgevende effecten van licht, en nergens is die obsessie duidelijker dan in zijn fotogrammen, waarin licht het middel is van visuele compositie. Moholy-Nagy's fotogrammen beïnvloedden latere kunstenaars waaronder Thomas Ruff. 

Amerika

In 1937 verhuisde Moholy-Nagy op uitnodiging van Walter Paepcke, de voorzitter van de Container Corporation of Amerika, naar Chicago om directeur te worden van het New Bauhaus. De filosofie van de school was in principe onveranderd ten opzichte van die van het origineel in Duitsland. Helaas verloor de school al na één academisch jaar de financiële steun van haar supporters en sloot ze in 1938.  Paepcke bleef echter zijn eigen steun verlenen en in 1939 opende Moholy-Nagy de School of Design. In 1944 werd dit het Institute of Design. In 1949 werd het Institute of Design onderdeel van het Illinois Institute of Technology en werd het de eerste instelling in de Verenigde Staten die een PhD in design aanbood. In 1946 stierf Moholy-Nagy in Chicago aan leukemie.

Moholy-Nagy's invloed op de fotografie is zowel in zijn schrijven als in zijn foto's en fotomontages aanwezig. Zijn experimenten versterkten de waarde van fotografie als artistiek medium en het eerste Bauhaus-boek vestigde fotografie als een beeldende kunst die gelijkwaardig was aan de schilderkunst.

“De analfabeet van de toekomst zal de persoon zijn die zowel het gebruik van de camera als de pen niet kent.” László Moholy-Nagy

Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op.