Joel Meyerowitz
Joel Meyerowitz (1938) is een fotograaf die onze blik op fotografie ook heeft veranderd.
Zijn verhaal begon niet met een camera, maar met potlood, penseel en papier. Opgeleid als schilder en grafisch ontwerper in New York, leek zijn weg duidelijk. Tot die dag in 1962, toen hij Robert Frank zag fotograferen. Voor Meyerowitz was het een openbaring en nog diezelfde dag leende hij een camera, nam ontslag en stapte de straten van New York op. Vanaf dat moment wist hij dat hij alleen nog wou fotograferen.
‘New York street photography’ (1962-’70’s) vangt de ziel van de stad in al haar levendigheid, chaos en poëzie. Vanaf de jaren zestig trok hij met zijn camera de straten op, waar hij met een scherp oog de vluchtige momenten van het dagelijks leven vastlegde. Wat zijn werk bijzonder maakt, is de manier waarop hij het onvoorspelbare ritme van de stad wist te vangen: een handgebaar, een toevallige blik, een kleurrijke ontmoeting van vreemden. Meyerowitz werkte in kleur én zwart-wit, en was een pionier in het serieus toepassen van kleurenfotografie binnen de autonome fotografie.
Wat hem meteen onderscheidde, was zijn instinctieve keuze voor kleur. In een tijd waarin zwart-witfotografie de norm was, koos Meyerowitz voor kleurenfilm. Kleur gaf hem snelheid en directheid. Door zijn achtergrond als schilder zag hij de stad niet alleen als gebouwen en mensen, maar als een levend canvas. De chaos van taxi’s, kinderen, honden en zakenmannen smolt samen tot een palet vol energie en spanning.
Met zijn vriend en collega Tony Ray-Jones bekeek hij kritisch zijn eerste foto’s. Hun gesprekken bij de lichtbak waren scherp en soms meedogenloos, maar het hielp hen beiden om vooruit te komen.
Meyerowitz’s werk bleef niet onopgemerkt. In 1963 werd een selectie opgenomen in The Photographer’s Eye, een baanbrekende tentoonstelling in het Museum of Modern Art in New York. Onder leiding van curator John Szarkowski kreeg Meyerowitz niet alleen persoonlijke erkenning, maar ook een rol in de emancipatie van kleurenfotografie. Hij bewees dat kleur méér was dan decoratie; het bood een andere manier van denken en kijken.
Eind jaren zeventig verruilde hij de snelle straatcamera voor een 8x10 inch grootformaat. De hectiek maakte plaats voor contemplatie. In zijn serie Stony Point en later Cape Light transformeerde hij het landschap tot een spel van subtiel licht en zachte tonen.
‘Stony Point / Early Landscapes’ markeert een overgangsmoment in zijn werk en laat zien hoe hij van straatfotografie naar landschapsfotografie evolueerde. In de jaren zeventig trok Meyerowitz zich terug in Stony Point, een kunstenaarsgemeenschap buiten New York, waar hij met een grote 8x10-inch camera het landschap vastlegde. Deze overstap naar grootformaat was cruciaal: de trage, bedachtzame manier van werken bood hem de kans om de subtiliteit van licht, kleur en ruimte op een geheel nieuwe manier te onderzoeken. De foto’s tonen niet alleen de natuur rondom zijn woonplaats, maar ook een zoektocht naar stilte en concentratie, ver verwijderd van de hectiek van de stad. Wat het project bijzonder maakt, is dat het de basis legde voor zijn latere ‘Cape Light’.
De foto’s in ‘Cape Light’ (1978), gemaakt met een grootformaat 8x10 camera in Cape Cod, Massachusetts, maken het project tot een mijlpaal in de kleurenfotografie. Meyerowitz slaagt erin het alledaagse, huizen, stranden, diners, mensen, te verheffen tot bijna schilderachtige scènes. Zijn gebruik van kleur in dit project doet denken aan Joel Sternfeld, zacht, subtiel en atmosferisch. Cape Light laat zien hoe licht en kleur emoties oproepen en hoe ze de sfeer van een plaats kunnen vangen op een manier die zwart-wit niet kan. Het project hielp de acceptatie van kleurenfotografie binnen de fotografische beeldtaal en was zeer invloedrijk.
Na de aanslagen van 11 september 2001 begon een nieuw hoofdstuk. Meyerowitz was de enige fotograaf met onbeperkte toegang tot Ground Zero. Hij legde niet alleen de verwoesting vast, maar ook de mensen die er werkten. Meer dan 5000 foto’s ontstonden, waarvan een selectie verscheen in Aftermath (2006). Het werd een aangrijpend visueel archief dat zowel rouw als veerkracht toont.
‘Aftermath (2001-2006) vormt een uniek en menselijk document van een historische tragedie. Direct na de aanslagen van 11 september 2001 was Meyerowitz de enige fotograaf met onbeperkte toegang tot Ground Zero. Gedurende negen maanden legde hij meer dan 5.000 beelden vast, waarin hij niet alleen de verwoesting fotografeerde, maar ook de mensen die onvermoeibaar werkten aan herstel en opruiming. Zijn benadering was niet sensationeel, maar respectvol en empathisch. Hij zag de plek als een landschap van verlies, maar ook van veerkracht. De serie combineert monumentale beelden van de ruïnes met intieme portretten van arbeiders, brandweerlieden en vrijwilligers. Het is een collectief geheugen en een eerbetoon aan zowel de slachtoffers als de gemeenschap die de stad weer hielp opbouwen.
De verborgen natuur van New York wordt onthuld in ‘Legacy: The Preservation of Wilderness in New York City Parks.’ (2009) In opdracht van de New York City Department of Parks & Recreation fotografeerde Meyerowitz negen jaar lang de parken, bossen, wetlands en kustlijnen van de stad. Zijn doel was niet alleen het documenteren van deze plekken, maar ook het benadrukken van hun schoonheid en ecologische waarde. Meyerowitz gebruikte een grootformaat camera, waardoor de foto’s een schilderachtige en serene sfeer kregen. Het project laat zien dat zelfs in een metropool als New York ruimte is voor stilte, wildernis en verwondering. De serie gaat over de balans tussen stad en natuur en een pleidooi voor behoud en zorg.
Joel Meyerowitz noemt zijn werk een oefening in verwondering. Voor hem is fotografie geen techniek of een strikte methode, maar een manier om wakker te blijven in de wereld.
Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op. Zorg dat je er op tijd bij bent, want ze raken vol.