Henry Wessel (1942–2018) was een fotograaf met een scherp oog en een eindeloze nieuwsgierigheid.
Zijn werk ademt licht, letterlijk én figuurlijk. In 1969 verruilde hij de grauwe winters van New York voor het zonovergoten Californië. Daar viel hij als een blok voor het unieke, heldere licht en besloot te blijven. Dat licht werd een hoofdrolspeler in zijn zwart-witfotografie, een constante factor in een oeuvre dat zich over vijf decennia uitstrekt.
Wessel behoorde tot de invloedrijke groep New Topographics, een stroming van fotografen die vanaf de jaren zeventig de veranderende relatie tussen landschap en menselijke activiteit documenteerden. In plaats van romantische vergezichten toonden zij de realiteit van parkeerplaatsen, buitenwijken en industrieterreinen, met een blik die even kritisch als liefdevol was.
Wessel’s werk viel op binnen de New Topographics-groep (1975) door zijn luchtige, bijna speelse benadering van het alledaagse. Waar collega’s zoals Lewis Baltz en Robert Adams kozen voor een strakke, analytische stijl, bracht Wessel lichtheid, humor en poëzie in zijn foto’s. Zijn werk lijkt eenvoudig, maar zit vol doordachte compositie en timing. Hij vond schoonheid in het gewone zoals een schaduw, een lege straat, kinderen spelend in de zon. Zijn liefde voor het Californische licht gaf zijn beelden een bijzondere helderheid.
‘New California Views’ werd gemaakt in de jaren 1970 en 1980. Een van de meest opvallende foto's uit deze serie toont een man die op een gazon staat, zijn handen in zijn zakken, terwijl een zwerm duiven voor hem opvliegt en geeft het beeld een bijna etherische kwaliteit Zijn foto's lijken eenvoudig, maar hebben een subtiele spanning en openheid die de kijker uitnodigt tot reflectie. Wessel slaagt erin om momenten vast te leggen die zowel tijdloos als menselijk aanvoelen. Zijn werk nodigt uit tot een herwaardering van het gewone en toont de schoonheid in het alledaagse leven van Californië.
Wessel werkte geduldig en met een vaste hand. Hij maakte zijn eigen afdrukken in zachte zilvertinten, waarbij hij spelend met grijswaarden een verrassende helderheid wist te creëren. Hoewel zijn beelden vaak scènes uit het dagelijks leven tonen zijn ze geen registraties. Er zit altijd een zweem van mysterie in, een glimp van iets onverwachts. Alsof je even in een verhaal stapt waarvan het plot nét buiten beeld blijft. Een goed voorbeeld daarvan is zijn serie Waikiki. Wat begint als een zomerse reeks vol zon, zand en vakantiegangers, ontvouwt zich tot een subtiele studie van contrasten: tussen cultuur en natuur, commercie en ontspanning, schoonheid en verstoring. Wessel wist dit alles met een stille ironie vast te leggen, niet oordelend, maar observerend.
‘Waikiki’ (1970-’80) ontstond tijdens meerdere bezoeken aan Honolulu, Hawaï. In deze reeks richtte Wessel zich op het beroemde Waikiki Beach, een plek vol zon, toerisme en typisch Amerikaans vrijetijdsvermaak. Wessel slaagt erin de oppervlakkigheid te tonen terwijl hij tegelijkertijd iets diepers laat doorschemeren. Zijn zwart-witbeelden zijn helder en licht, maar ze bevatten een subtiele spanning. Waikiki is luchtig én kritisch en daardoor krachtig.
Zijn liefde voor detectiveverhalen en film noir weerspiegelde zich in zijn werkwijze. Jarenlang bewaarde hij zijn contactvellen, bladen vol kleine, onopvallende foto’s, om er later opnieuw naar te kijken. Hij zocht naar verbanden, naar beelden die, samen geplaatst, nieuwe betekenissen opriepen. Zo ontstonden series als ‘Incidents’ en ‘A Dark Thread’, waarin hij scènes die soms jaren uit elkaar lagen, combineerde tot visuele verhalen, bijna als storyboards van films.
In 'Incidents' rijdt een auto door de buitenwijken van de San Francisco Bay Area. Aan het stuur zit Wessel. Hij heeft zijn camera paraat. Wanneer hij twee spelende kinderen ziet, aarzelt hij geen seconde en drukt op de knop. Omlijst door het autoraam schiet Wessel een filmisch beeld. "Wie zijn deze jongens en waar gaan ze naartoe?", vraag je je misschien af. In elk van Wessels foto's sluipt een verhaal dat je doet nadenken over wat er voor en na de opname gebeurde. Dit onderscheidt hem van traditionele documentaire fotografen wiens beelden vaak zijn vastgelegd en zich binnen het kader afspelen.
A Dark Thread is een bijzondere fotoserie die je als kijker langzaam meezuigt. Wessel werkte aan deze serie tot aan zijn overlijden in september 2018 en is gemaakt in verschillende jaren en voelen aan als losse scènes uit een mysterieuze film. Wessel brengt gewone situaties in beeld maar er hangt altijd iets in de lucht. Iets dat je niet kunt benoemen, maar wel voelt. Zijn gekozen composities geven een tijdloze sfeer, vol suggestie en spanning. Je vraagt je af wat er net gebeurde, en wat komt hierna? De serie is niet zomaar een verslag van de werkelijkheid, maar eerder een poëtische puzzel. Wessel nodigt je uit om verbanden te leggen en je eigen verhaal te maken. Dat maakt A Dark Thread zo sterk: het is open, gelaagd en tegelijk verrassend helder in zijn visuele taal.
Zijn werk werd geprezen in talloze tentoonstellingen, waaronder een retrospectief in het Museum of Modern Art in New York in 1988. Toch bleef Wessel zelf altijd nuchter over zijn praktijk. “Je hoeft niet op zoek te gaan naar het perfecte beeld, een goede foto kan overal gebeuren.”
Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op.
