Martin Parr

Martin Parr (1952) is een van de meest eigenzinnige en invloedrijke fotografen van deze tijd. 

Humoristische blik

Al meer dan vijftig jaar houdt hij ons met een scherpe, vaak humoristische blik een spiegel voor. Hij groeide op in een typisch Brits middenklassegezin, en het dagelijks leven, vol fish-and-chips, vakantieparken en plastic souvenirs, is altijd een terugkerend onderwerp in zijn werk geweest. Wat anderen misschien over het hoofd zien, vangt Parr met zijn camera in kleurrijke, directe beelden die zowel grappig als confronterend kunnen zijn.

Tony Ray-Jones

Zijn fascinatie voor fotografie begon al jong, geïnspireerd door zijn grootvader, een fanatieke amateurfotograaf. Na zijn studie aan de Manchester Polytechnic begon Parr met zwart-witfoto’s geïnspireerd op het werk van de Engelse fotograaf Tony Ray-Jones. Ray-Jones legde met humor en een ironische blik de eigenaardigheden van het Britse leven vast. Parr bewonderde deze benadering en nam veel van zijn invloeden over. Na de vroege dood van Ray-Jones in 1972 beschouwde Parr zijn werk als een fundament voor zijn eigen carrière, waarbij hij verder bouwde op deze humoristische, kritische visie op de menselijke natuur, maar dan in kleur.

‘Early Works’ is door de Martin Parr Foundation en RRB Photobooks uitgebracht in 2019, en is een verzameling van zijn vroege zwart-witfotografie. Het boek heeft een uitgebreide selectie van zijn zwart-witseries die tussen 1970 en 1984 werden gemaakt. Veel van deze beelden waren voorheen ongepubliceerd. In 2022 werd een tweede editie uitgebracht, die nieuwe, nooit eerder vertoonde beelden toevoegde en het boek een bredere context gaf.

The Last Resort

Zijn doorbraak kwam met de serie The Last Resort (1986), waarin hij het verval van de badplaats New Brighton vastlegde. De felgekleurde beelden van badgasten en rommelige straten waren ongekend in de documentaire fotografie en riepen gemengde reacties op. Sommigen vonden zijn werk cynisch, anderen zagen er juist een scherp commentaar in op de consumptiemaatschappij en de effecten van de Thatcher-jaren.

‘The Last Resort’ (1986) van Martin Parr wordt geprezen om zijn scherpe, satirische benadering van de sociale realiteit. Het boek documenteert de vakantiegangers van de Britse badplaats New Brighton, waarbij Parr met humor en kritiek de oppervlakkigheid van de consumptiemaatschappij vastlegt. Zijn gebruik van felle, verzadigde kleuren was innovatief voor documentairefotografie, die meestal zwart-wit was. Dit creëerde een visueel onderscheidend effect, waarmee hij de soms absurde aspecten van het dagelijks leven in beeld bracht. Parr's werk biedt een kritiek op massatoerisme, sociale ongelijkheid en materialisme, en legt de alledaagsheid van vakantiegangers vast. Wat The Last Resort bijzonder maakt, is de combinatie van humor, scherpe observaties en visuele vernieuwing. Het breekt met de traditionele documentairefotografie, die vaak de nadruk legt op de menselijke conditie, door in plaats daarvan het banale en het alledaagse op een nieuwe, verfrissende manier te laten zien.

In 1994 trad Martin Parr toe tot Magnum Photos, het legendarische fotoagentschap opgericht door Robert Capa en Henri Cartier-Bresson. Parrs toetreding was bijzonder omdat zijn benadering van documentairefotografie verschilde van de traditionele humanitaire visie die Magnum voorstond. Waar andere Magnum-fotografen de nadruk legden op de menselijke conditie, focuste Parr zich op het alledaagse, vaak met een satirische blik. Dit leidde tot spanningen binnen Magnum, waarbij sommige leden zijn werk als te commercieel beschouwden. Geruchten deden de ronde dat sommige fotografen hun vertrek overwogen als Parr werd aangenomen. Uiteindelijk werd Parr geaccepteerd, deels dankzij de steun van invloedrijke leden. Zijn iconische serie The Last Resort, waarin hij de vervallen badplaats New Brighton vastlegde, werd gezien als vernieuwend en waardevol voor Magnum. Parr’s unieke visie en humor maakten hem een essentiële aanwinst voor het agentschap en brachten zijn carrière naar nieuwe hoogten.

Aanval op de overdaad

Of het nu gaat om verveelde stelletjes in restaurants, toeristen bij wereldwonderen of vermoeide forenzen in de metro. Parr laat ons zien zoals we echt zijn. Met zijn directe stijl, opvallende kleuren en gebruik van flitslicht maakt hij beelden die je niet snel vergeet. Zijn werk voelt als een vrolijke aanval op de overdaad aan ‘perfecte plaatjes’ die we dagelijks op sociale media zien. Hij speelt met clichés, maar doet dat met liefde voor zijn onderwerp én met een kritische blik.

Small World (1995) verschilt wezenlijk van The Last Resort (1986) in onderwerp, schaal en toon. Waar The Last Resort zich focust op de vervallen badplaats New Brighton, zoomt Small World uit naar een wereldwijd fenomeen: massatoerisme. Het werpt een ironische blik op toeristen wereldwijd die zich in clichés wentelen: selfies voor iconen, plastic souvenirs en geforceerd plezier. Parr toont hoe toerisme uniform is geworden, ongeacht cultuur of plek. Beide series delen zijn kenmerkende stijl: felle kleuren, flitslicht en een scherpe sociale observatie. 

Verzamelaar en curator van fotografie

Naast zijn fotografisch werk is Parr ook een bevlogen verzamelaar en curator van fotografie. Hij publiceerde meer dan 100 boeken, cureerde festivals in Arles en Brighton, en richtte in 2017 zijn eigen Martin Parr Foundation op. Zijn foto’s hangen in grote musea zoals het MoMA in New York en Tate in Londen. Hij was ook jarenlang lid én voorzitter van het wereldberoemde agentschap Magnum, waarmee hij zijn unieke stijl definitief vestigde.

Common Sense (1999) verschilt duidelijk van Small World (1995) in zowel vorm als inhoud. Waar Small World focust op toerisme en het wereldwijde verlangen om beroemde plekken vast te leggen, is Common Sense een over-the-top visueel bombardement van consumptiecultuur in zijn meest platte vorm. In Common Sense zoomt Martin Parr in op de details: close-ups van felgekleurde junkfood, plastic speelgoed, goedkope sieraden en andere wegwerpproducten. De foto's zijn vaak met macrolens en flits genomen, waardoor ze extra scherp en fel overkomen. In tegenstelling tot Small World, waarin mensen en locaties centraal staan, draait Common Sense puur om objecten en symbolen van een wereld die overspoeld wordt door spullen. De toon is nog brutaler, nog directer en het resultaat is confronterend én fascinerend.

Moderne propaganda

Parr noemt de stroom aan beelden uit reclames, tijdschriften en sociale media “moderne propaganda”, en hij gaat die te lijf met zijn fotografie die verrast, bevraagt en verleidt. Zijn foto's laten ons niet alleen lachen om onszelf, maar zetten ook aan tot nadenken over hoe we leven, reizen, consumeren en onszelf presenteren. Geen onderwerp is te klein of te onbenullig voor zijn lens. In alles zoekt hij het bijzondere van het gewone.

Think of England (2000) is een bijzonder werk in het oeuvre van Parr, omdat het minder schreeuwt en meer fluistert. Waar eerdere projecten als The Last Resort en Common Sense fel en overdadig zijn, kiest Parr hier voor een zachtere toon. Hij reist door Engeland en vangt het land in momenten vol traditie, eigenaardigheid en stille trots. Denk aan thee op het grasveld, vlaggetjes bij een optocht, of een verlegen glimlach tijdens een dorpsfeest. Het verschil zit in de nuance: in plaats van harde kritiek op consumentencultuur, kijkt Parr hier met milde verwondering naar wat het betekent om Engels te zijn. Zijn ironie is subtieler, zijn blik empathischer. Het resultaat is een gelaagd portret van een natie in transitie, nostalgisch, aandoenlijk en soms absurd. Think of England is minder luid, maar minstens zo krachtig. Het toont dat Parr ook met zachtheid scherp kan zijn.

Luxury (2010) laat de wereld van overvloed en weelde zien. Dure feesten, jachtclubs en modeshows. Parr observeert een elite die zich omringt met glitter, glamour en exclusiviteit. Wat dit werk zo sterk maakt, is dat het dezelfde kritische blik behoudt als zijn eerdere projecten, maar nu toegepast op een andere klasse. Luxury kijkt naar de bovenlaag van de samenleving met dezelfde mix van fascinatie en ironie. Het contrast tussen uiterlijke pracht en innerlijke leegte sluimert onder de oppervlakte en voelt soms zelfs ongemakkelijk. Parr toont de schoonheid van luxe, maar ook de absurditeit ervan. 

Visuele observator

Martin Parr is een visuele observator van onze tijd. Met een oog voor detail, een flinke dosis ironie én mededogen legt hij vast wie we zijn,  in al onze eigenaardigheid, eigendunk en echtheid.

Wil je meer weten over inhoudelijke fotografie? Lees onze blogs, download ons E-book of schrijf je in bij ons BEELDlab. Ben je klaar voor de echte cursus? In september starten we weer op.